J - online-Mitmachwörterbuch Wittgensteiner Platt

     online - Mitmachwörterbuch Wittgensteiner Platt
                         http://www.wittgensteiner-platt.de
                                              Hgg. von Dr. Peter Kickartz
Title
Direkt zum Seiteninhalt
Meine Website

Meine Website


Mitmachen
Grammatik
Schreibweise
Autoren
Literaturverzeichnis
Kontakt, Impressum und Teilnahmbedingungen


J

J jaa - Jujendsträche
 

jaa,  jaare, gejaad (Bgh, Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rph, Wun) gejäd/gejät (Fdg) -
jagen; Fdg , Imp.: !: Präs.: ech jaa, du jäst, hä jär, mer järe; Imperativ: jäk ! "Ech jaa dech glech zum Deiwel! D's Mädche sät: Jonge jäk mech! Du jäst'n doch ned fort. Sie hon'n gejät. Mer Keanne järe ins. Weremm jäste ä weck? Hä jär eam no." (Chr. Hackler) Wun: "Mach ju kä Hawwerschleimsobbe, do kannsde mech merre jaa!"Wun, Imp.: jag ! Präs..: ech jaan,  dü jaasd, hä jaad, mer jaan, ehr jaad, se jaan; Präteritum: ech jaare,  dü jaaresd,  hä jaare, mer jaaren , ehr jaard, se jaaren; Konjunktiv: ech jaare, dü jaaresd, hä jaare, mer jaaren; ehr jaared se jaařen; Imperativ: Jag !
 
 
 

Jaadsch/ Jaatsch (Bgh, Win), offem Jaatsch sei -  
 
unterwegs sein. Win. "Inse Luise äss de ganze Daag als werra offem Jaatsch gewäse."

jachderen (Wun) -
sich balgen, sich spielerisch verfolgen (bei Katzen, Hunden, Kindern). Wun: "Die Katzercher jachderen sejj ee da Schiere."

Jachtpa(i)chder (Wun) -
Jagdpächter, eines Jagdreviers. Wun: "Da Jachtpa(i)chder hat sech do e nöbb Jachthaisje hen böwwe lasse."

Jacht, f. (Wun) -
Jagdbezirk (Wald)revier mit zugehörigem Wildbestand, Jagd. Wun: "De Jacht sall ds anner Johr nöbb vapachdet wäre."

Jacke, Dim.: Jäckelche (Fdg, Wun) -
Jacke. Wun: "Dei Jacke äss vull Säjespeene, ziggen ee da Waschkeche aus!." Fdg.: "Doar eas doch Hose wie Jacke. Glech krieste de Jacke voll gehoue. Doar eas doch e aale Jacke."

Jackedäsche (Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
 
Jackentasche.

Jahd (Bgh) -
 
1. Jagd,  Unruhe, Hektik.

Jähdherncha ( Odf, Rkh, Rph) -
 
Jagdhörnchen.

Jähdhette (Odf, Rkh, Rph) -
Jagdhütte.

Jähdhond, Pl.: Jähdhonne (Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
Jagdhund.

Jähhunga (Bgh) -
 
großer, plötzlicher Hunger.

Jädschei (Fdg) -
Jagdschein. Fdg: "Höste each scho de Jädschei ?"  - um im Nachbarort zu freien.  

Jaad/Jahd (Bgh, Gkh, Hem,Rld, Wun), Jäd/Jäht (Fdg,Odf, Rkh, Rph) -
1. Jagd. 2. Unruhe, Hektik  Odf, Rkh, Rkp: "Die Jäjarn sei off de Jäht." Wun: "Die Manner sein uff de Jaad gegange."

Jähhunga (Bgh), Jehonger (Fdg) -
 
Heißhunger.
 
 
Jäjer, Pl.: Jäjarn (Fdg, Odf, Rkh, Rph) Jajer, Pl.: Jajer (Bgh, Gkh, Hem, Rld, Wun) -
Jäger. Wun: "Da Jajer hat das aagefahrene Reh erschosse."
 
 
Jammerlabbe/Jammerlappe (Alh, Hem, Rld) –
 
Jammerlappen.
 

jämmerlich (Fdg) -
jämmerlich.

Jagdworscht (Odf, Rkh, Rph) -
Jagdwurst.

Jammertal (Fdg) -
das (irdische) Jammertal.

Jannua (Bgh, Hem, Rld) -
 
Januar.

japsche (Fdg) -
japsen. Fdg: "Du japschst no Luft."

järe, jädde, gejädd/gejätt (Bgh, Hem, Rld, Wun), jeare, gejett (Fdg) -
 
jäten. Fdg: ech jeare, du jettest; hä hött gejett. Wun. Präs.: ech jären, dü jättsd, hä jätt,  mer jären,  ehr jätt,  se jäřen; Prät.: ech jädde, dü jäddesd, hä jädde, mer jädden, ehr jädded ,se jädden.
 
 
Jauchefaß (Odf, Rkh, Rld, Rph) -
 
Jauchefaß. s. Briehfaß.

Jaucheloch (Hem) -
Jaucheloch. Hem: Dos Jaucheloch woar em Stall; du liff de Brieh nee un dos Loch müsste leergescheppt wäre. Dos stunk bawarisch. Ma saad awwa ö werra dos ausgemierte un geschlossene Sürrelbassäng "Jaucheloch."  
 
 
jaunan (Ban) -
 
jammern und beschweren.

Jare (Wun) -
Arbeitsbreite einer Person bei dem Kartoffelaushacken. Wun: "Hä hadde sei Jare Duffel als erschder ausgehackt."

je (Bgh, Hem, Rld, Wun) -
1. je. 2. los ! Fuhrmannsruf. Kommando an die Zugtiere, auch an Menschen: los; schneller . Wun: "Nü jeh, mer mürren fort! Wer hedde das je gedoocht! Je frieher de kemmest, desde meh Zeit bleiwed ins."  - Fdg: "Je nodeam. Doar eas zeit eh on je. "Jelängerjeliwwer."
 
 
jera/jerer (Bgh, Fdg, Gkh, Hem, Wun), jeder (Odf, Rkh, Rph) -
jeder. Odf: "Do hött doch jeder Schäass om Stäacke. Jeder hött sei Fett wegkreje." Wun: "Jerer Junge un jeres Maadche enger zah Johr daff merremache." Fdg.: "Jerer blamiert sech so gutte ka."

jedesmol (Odf, Rkh, Rph) -
jedesmal. Odf.: "Muss ech deer dos jedesmol werra saa?"
 

jeh (Fdg) -
jäh. Fdg: " 's geatt jeh onne nobb." (Es geht jäh unten hinab.)

Jehe n. (Fdg) -
(das) Jähe (am Steilhang). Fdg "Doas ear om Jehe." (Das ist am Jähen.)

jeher (Fdg) -
jeher. z.B. "Vo jeher."
 
 
jehrlich (Fdg) -
jährlich.

jehre (Wun) -
jähren. Wun: "Sein Duresdaag jehrt sech zm fenfde Moo als."

Jeahrlongsdierche (Fdg) –
Jährling, Einjahrestierchen.

jemine -
jemine. Ausruf des Erstaunens, Erschreckens, Bedauerns.  "Ach, Herr jemine."

jemols (Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
jemals. Odf.: "Hon ech deer jemols wos obgenomme?" Fdg: "Höst du doas jemols erleawet ?"

Jengsde -
(der) Jüngste.

jenseits
jenseits. Hem: „Jenseits, uff da annere Seire Jenseits vo Güd un Beese.“  

Jenseits
(das) Jenseits.  Immend eed’s Jenseits befördere.(Jemand ins Jenseits beördern - kaltblütig umbringen.)

jerenfalls (Fdg) -
jedenfalls. Fdg: "Jerenfalls loss ech m'r doas ned biere."

jerermann (Fdg) -
jedermann: "Doar eas ned jerermanns Sache."

jererzeit (Fdg), jederzeit (Odf, Rkh, Rph) -
jederzeit. Fdg: "Du beast jererzeit gean gesieh."Odf.: "Ech sei jederzeit fer dech do."


 
Jesses (Wun) -
Jesus, (umgangsprachlich), Ausruf des (milden) Ärgers, der Überraschung. Wun: "Jesses, was sein dos da feer Züstanne!"

Jette, Jettche (Gkh, Hem) -
Henriette.

jeweilig (Fdg) - j
jeweilig.

jeweils (Fdg) -
jeweils.

Jibb/ Jipp, Pl.: Jibbe/ Jippe (Alh, Bgh, Fdg, Gkh, Odf, Rkh, Rph, Wun), Dim.: Jibbche, Pl.: Jibbcher (Bgh, Hem) m. -
Jacke, Joppe, Strickjacke.  Wun: " Loss da Jibb hie, da labb ejj en glech!"  Hem.: "Glech krijjest de da Jibb voll geheewe."

jo (Alh, Bgh, Fdg, Gkh, Hem, Odf, Rkh, Rph,Wun), ja (Fdg) -
ja. Fdg.: "Hä sät zu allem Jo on Amen. Jo, beaste da noch ze rette? Ja, do schlock doch äner laank hen! Jo, jo, ech mache veero!" Odf, Rkh, Rph:  "Jo, ech sei’s zefreere. Es que-elt solange, berr ech jo gesaet hon. Jo orra nah? Du käst doch ned zu allem jo on amen saa."  Wun: Darr äss jo e scheene Bescheringe. Ech wälls jo mache, awwa haure schaff ejj es ned meh."

Jocheise (Fdg) -
Jocheisen. Fdg: "D's Jocheise med Krappe."

Jochemskobb (Wun) -  
Jochumskopf, Flurname. Wun: "Am "Jochumskobb" humma ä moo Lushulz gehollt."

Jochkesse (Fdg) -
Jochkissen.

Jochrimme (Fdg) -
Jochriemen.

Jochterei (Fdg) -
Jachterei.

jochte (Fdg) -
jachten. Fdg: "Hä hött scho frieh dorem gejachtet."

Jöck (Fdg, Odf, Rkh, Rph), Juck (Hem, Gkh, Rld, Wun) -
Juckreiz.

jöcke (Fdg, Odf, Rkh, Rph) jucke (Hem, Wun, Gkh) -
jucken.   Odf: "Ech muss mech dauernd jöcke, well ech em Röcke Jöck hon. Jöckste mech mol em Röcke? Die Sache höt mech doch gejöckt." Fdg: "Hä höt sech gejöckt."  Wun: "Der Vabaand juckt mej uff da Haut. Das juckt denn doch ned !" Fdg: "Mech jöckt's e'n Feanger. Dech jöckt wöll d's Geald e d'r Däsche. De jöckt d's Feall. Woss mech ned jöckt, doas kratz ech ned."

Jogobb (Fdg) -
Jakob. Fdg: "Du beast m'r d'r wahre Jogobb."

Johresdok (Fdg) -
Jahrestag.

Johreszeit (Odf, Rkh, Rph) -
Jahreszeit.

Johreszohl (Odf, Rkh, Rph) -
Jahreszahl.
                                                                  
Johreswechsel (Odf, Rkh, Rph) -
Jahreswechsel.

Johrgaang (Fdg, Gkh) -
Jahrgang.

johrnlaang (Fdg, Odf, Rkh, Rph), johrelaang (Gkh) -
jahrelang. Odf.: "Dos höste mer scho johrnlaang vergeprärjed."

Jomer (Fdg), Jammer (Wun) -
Jammer. Fdg: "Wor eas doar'n Jomer on Brast."  Wun: "Warren Jammer, dessde itzt als fort müss!"  

Jomergestaalt (Fdg) -
Jammergestalt.

Jomerlappe (Fdg), Joomarlappe (Odf, Rkh, Rph) -
Jammerlappen.
  
jomern/ joomarn (Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
jammern. Odf.: "Du bäast immer nur om joomarn."

jong (Alh, Fdg, Odf, Rkh, Rph), jung/ junk (Bgh, Hem, Win, Wun) -
jung. Fdg, Odf,Rkh, Rph: jönger - jünger; Hem, Rld, Wun: jenger - jünger. Bgh, Win: "Jung Lichd." (Neumond)  "Mer hon jung Lichd." (Wir haben Neumond.) Odf.: "Weer ech doch noch amool jong. Jong o Johrn! Du siehst noch jong aus. Ee mein jonge Johrn. Ma äas nur amool jong."  - Wun: "Hae ärr ä ned meh da Jengesde." - Fdg: "D's jonge Volk. So jonk komme m'r ned mieh beinanner. Ehr seid doch nur ganz jonges Gemiese. Hä fiehlt sech immer jönger. Each ech woar mol jong on schee."
  
Jongesträch (Odf, Rkh, Rph) -
Jungenstreich. Odf.: "Dos woar en domme Jongesträch"

Jowort (Odf, Rkh, Rkp) -
Jawort. "Sie winn sech es Jowort gä."

ju (Hem) -
ja. (als beiläufig gesprochenes "ja"). Hem: "Du hoste ju muul werra nen scheene Unsinn gemochd."

Jua(hr), Pl.: Juahre (Bgh, Rld), Joa(hr) Pl.: Joahrn, Johre (Bkb, Gkh, Odf, Rkh, Rph, Wun), Johr (Hem) -
Jahr. Odf: "Eh derrem Johr. Verijes Johr. Wie schnäall die Johrn vageh. Johr fer Johr. Johr aus ,Johr ee.  Wenn's detz Johr ned mieh klappt, mache masch ewe es anna Johr.  Dos zieht sech, wie e be-es Johr." Fdg: "Hä eas scho o'n Johr." (Er ist schon an den Jahren - alt. Ech hon'm d's noue Johr obbgewonn." Wun: "Das Sofa ärr als ewwer 10 Johr aalt." Bgh.: "Zwejscha de Juare." Hem.: "Die hot  Arwed d's ganz Johr."
 
 
Jubeljohr , Pl. Jubeljohrn:(Odf, Rkh, Rph), Juweljohr, Pl.: Juweljohrn (Fdg) - Jubeljahr.Odf, Rkh, Rph: "Alle Jubeljohrn mol."
Jubeljahr.
 


 
Juch, Pl.: Jucha (Bgh, Hem, Wgh), Joch, Pl.: Joche, Jocha (Fdg, Odf, Rkh, Rph), Joch, Pl.: Jecher
Joch. (Ein Stirnbügel für Kuh- oder Ochsengespanne, gut unterpolstert und mit Leder bezogen an dem die Zugketten eingehängt wurden.) - Fdg: „Sie zieh om sealwe Joch. Duck de Kieh de Jocher off.“ - Odf.: "Ech du de Kieh de Jocha off. Ech sei nur em Joch." (Ich bin nur im Joch. - in schwerer Arbeit.) - Wun: "De Jecher feer de Kieh hingen vom Friehjohr ber en Harwest dösse a da Hauswaand näwer da Stalldeere."

juchze (Fdg) -
jauchzen.

Juchzer (Fdg) -    
Jauchzer.

Juck (Gkh, Hem, Wun), Jöck (Odf, Rkh, Rph) -
Juck, Juckreiz. Odf, Rkh, Rph: "Jöck äas schlemma wie Schmerzen." Wun: "Ech hunnen schra(i)cklijje Juck am Bä".

Juckpulver/ Juckbulwer (Gkh, Hem, Wun) -
1. Juckpulver; 2. Juckreiz auslösende Samen der Hagebutte. Wun: "Der fra(i)che Junge hat däm Madche Juckbulwer ee ds Gneck gestrawed."

Juckelei (Wun) -
Juckelei, unruhiges Wackeln (auf dem Stuhl). Wun: "Heer med der Juckelei uff!"

Judd (Fdg), Jüre (Gkh, Hem, Rld) -
Jude.

Jüreschule (allg.) -
Judenschule. Wenn wir als Kinder zu laut waren, rief mein Vater: "Mer sein doch ned ee der Jüreschule."

juggele (Hem, Win), juggen (Odf, Rkh, Rph) juckelen (Wun, Gkh)-
juckeln. 1. Hem: besonnersch vo Känne: uff'm Stühl unrühig hen un her rütsche. Wun: "Das Madche juckelde uffem Stühl, berres medsamd däm Stühl dehennfill."  2. fahren. Hem.: meddenem aale Auto irjendwuhen dach de Gejend juggele. 3. Win: sich herumtreiben. "Hä juggelt ee da Weldgeschichte rem."

Johr (Hem), Juhr (Rld) -
Jahr. Hem.: "Die hot  Arwe d's ganz Johr.

Jujend (Odf,Rkh,Rph,) -
Jugend.

Jujendjohrn (Odf, Rkh, Rph) -
Jugendjahre.

Jujendliewe (Odf, Rkh, Rph) -
Jugendliebe. Odf, Rkh, Rph: "Dos woar mei Jujendliewe."

jujendlech (Odf, Rkh, Rph) -
jugendlich.

Jujendzeit (Odf, Rkh, Rph) -
Jugendzeit.

Jujendsträche (Odf, Rkh, Rph) -
Jugendstreiche.

Juli (Bgh, Hem, Rld) -
 
Juli.
Jumber (Win) -

Jumber (Wun) -
Jacke. Win: "Zieh da Jumber aus."

jung (Bgh) -
jung. Bgh.: "Jung Lichd" (Neumond)
 
 
Junge, Pl.: Jungen, Dim.: Jengelche (Hem, Wun), Jonge (Fdg, Gkh, Odf, Rkh, Rph), -
Junge. Odf, Rkh, Rph: "Mer hon drei Jonge. Jonge, Jonge, dos woar gefeehrlech."  Fdg: "Na, aaler Jonge, wie geatt's? Du dommer Jonge."  - Wun: "Der Junge speelt ee Dirrenzause Füssball."
 
 
Jungename (Hem,Rld), Jongesname (Odf, Rkh, Rph) -
Jungenname.
 
 
Juni (Bgh, Hem, Rld) -
 
Juli.
 


 
juweliern (Fdg) -
jubilieren.

Jureschol (Fdg) -
Judenschule. Fdg: "Doas gett hie zu, wie ee 'ner Jureschol."
 
 
juuche (Wun) -
 
1. (aus der Ferne) laut rufen, schreien; 2. jubeln, jauchzen. Wun: "De Mudder juuchde, wie se ins erkaant hadde."
 
 
Jux (Fdg) -
Jux. Fdg: "Die treiwe med deer doch nur Jux."
Title
Impressum:

Dr. Peter Kickartz, 57319 Bad Berleburg - Hemschlar, Hof Rinthersbach. Postalisch: 52074 Aachen, Hans Böckler - Allee 3
Zurück zum Seiteninhalt