M - online-Mitmachwörterbuch Wittgensteiner Platt

     online - Mitmachwörterbuch Wittgensteiner Platt
                         http://www.wittgensteiner-platt.de
                                              Hgg. von Dr. Peter Kickartz
Title
Direkt zum Seiteninhalt
Meine Website

Meine Website


Mitmachen
Grammatik
Schreibweise
Autoren
Literaturverzeichnis
Kontakt, Impressum und Teilnahmbedingungen


M


 
Mma – Mut

ma (Hem, Rld, Odf, Rkh, Rph) -
1. man 2. mir 3. wir (unbetont). Hem.: "Dos dütt ma ned! Gäb ma dos Büch mul här. Dos wün ma (wümma) gäre dün." Odf: "Gäab ma mol dos Däl. Dos hon ma (homma) ned."

Maad (Bgh, Odf, Rkh, Rph), Mäd (Fdg) -
Magd.

Maadche Pl.: Maare, Dim.: Maarascha (Bgh, Hem, Rld), Dim.: Maarelche (Wun); Mädche, Pl.: Märacha (Fdg, Odf, Rkh, Rph) –
Mädchen. Odf.: "Mer hon e klaa Mädche. Etze hon ma zwee Märacha."Wun: "Dos Maadche kann als su schee seiner Mudder haelfe! Die Maare hun haure noch wos veer."

Maadgrescha (Odf, Rkh, Rph) -
Marktschreier.

Maandel, Dim.: Mändelche (Odf, Rkh, Rph) -
Mantel. Odf.: "Zik da Maandel o. Mer hänge e Mändelche drem (etwas verdecken).
 
Maandelsknobb (Odf, Rkh, Rph) -
Mantelknopf.

Mäarde, Mäardedoog (Odf, Rkh, Rph) ,-
Martinstag. Odf. "Off de Mäarde sche-isse de Kieh off de Häarde." (Am Martinstag scheissen die Kühe auf den Hirten, weil die Kälte zu groß wird.)

Mäassa (Odf, Rkh, Rph) -
Messer.

Mäassabalge (Odf, Rkh, Rph) -
Messerbalken.

mäassbar (Odf, Rkh, Rph) -
meßbar. Odf.. "Dos äas ned mäassbar."

Mäassbecha (Odf, Rkh, Rph) -
Messbecher.

Mäasddängeler (Odf, Rkh, Rph) -
Misttreter.

mäasse (Odf, Rkh, Rph) -
messen.

Mabbe (Bgh, Hem, Rld) -
Mappe.

Maborch (Laa)-
Marburg.

machbar (Odf, Rkh, Rph) -
machbar.

Machd (Fdg) -
Machd. Fdg.: Med aller Machd setzt hä sech derch"

Mache (Fdg, Hem) -
Mache. Hem.: "Dos äss alles nür Mache." Fdg.: "Wer hat dech da ee d'r Mache."

mache, mochde, gemochd (Bgh, Bkb, Fdg, Hem, Wun) mache,..., gemöchd (Odf, Rkh, Rph)-
machen. Rld.: ech machen, dü mechsd , hä mechd, mer machen, ehr machd, se machen. Hem.: "Dü mechsd dech sufot o de Arwed! Dä hod sech dach de Lappe gemochd. Ech wäll deer glech Beene mache!" Odf.: "Mer mache haure mol naud. Wärem mächt ehr da naud?  Mer hon doch scho alles gemöcht. Etze mach mol vero. Du mächsd mer doch nur wos veer. Mach de Deer zu! Lossen mache! Ech losse se mache." Fdg.: "Ech mochde meh derch de Äste. Du mächsd dech sofort haame! Dodraus mochtesd du deer naud. Hä hött sech hamlich d'rderch gemochd. No mach schwinne! Mah vero! Doas mechd sech scho werrer. Wos machd ehr feer Geschichde. Du host dech gud raus gemochd. Mach dech nur ned voll. Der mächd ins wos ze schaffe. Machd ouch hie danne. Der mächd sech d'r Deiwel wos dodraus. Ech seall doch alles gemochd hon. Der weall sech nur ee e gemochd Bedde le." Wun. Präs.: ech machen, dü mejjesd, hä mechd, mer machen, ehr machd, se machen: Prät.: ech mochde, dü mochdesd, hä mochde, mer mochden, ehr mochded, se mochden; Konj.: ech meechde, dü meechdesd, hä meechde, mer meechden, ehr meechded, se meechden; Imp.: mach !

Machoard (Fdg,Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
Machart. Hem: "De Ränge sein voo de feinste Machoard." Fdg.: "Doar eas de rechdije Machoard."  
 
Macher (Fdg) -
Macher.

Macherloh (Fdg) -
Arbeitslohn.

Machenschofde (Fdg) -
Machenschaften.

Machwerk (Fdg) -
Machwerk
.
Mädche (Fdg) -
Mädchen.

Madd, Mädd (Bgh), Maad (Odf, Rkh, Rph) -
Markt.Odf.: "Mer geh off’s Maad. Stenzela Maad."

Madde (Bgh) --
1. Quark. 2. Matte.

Magulwes (Alh, Bed, Bgh, Blb, Els, Hem, Rin), Magolwes ( Ban, Ebr, Fdg, Laa, Odf, Pud, Rkh, Rph, Sch, Sas), Morkulwes (Die) -
Eichelhäher. vgl. Wittgenstein III, S. 317

Magolwesferrache (Odf, Rkh, Rph) -
Eichelhäher - Federchen. Odf.: "E blo - es Magolwesferrache."

Mähl (Bgh, Hem, Rld) -
Mehl.
 
Mähre (Hem, Rld) -
Mähre.

Mähwerk (Odf, Rkh, Rph) -
Mähwerk. Odf: "Es Mähwerk äss om Trecka."

Mai (Bgh, Hem, Rld) -
Mai.

Maistrüch (Bgh) -
Maistrauch.

Maje (Bgh) -
Magen.

Mäkel (Fdg) -
Morast. Fdg.:"Doas Keand bödt eem Mäkel."

maladd
(Bgh) -
müde, erschöpft.

Malässe (Bgh) -
Schwierigkeit.

mälge/ mälke, mulg/mulk, gemulge/gemulke (Bgh, Hem, Rld, Wun), mäalge, ..., gemolge (Odf, Rkh, Rph)-
melken. Wun, Präs.:  ech mälken dü melkest hä melkt mer mälken ehr mälkt se mälken ech mulk dü mulkest hä mulk mer mulken ehr mulket se mulken ech milke dü milkest hä milke mer milken ehr milket se milken; Imp.: mälk ! Odf.: "Ech mäalge etze de Kieh."

Mälge - eemer (Hem, Rld), Mäalge-ama (Odf, Rkh, Rph) -
Melkeimer.
  
Malges/Malkes (Aue, Bgh)-
ungehobelter Kerl, Bösewicht, einer der es mit dem Gesetz nicht so genau nimmt. Aue: "Dos äss en aale Malges."  (auch: Schimpfwort)

Mälgestühl (Hem, Rld), Mäalgestuhl (Odf, Rkh, Rph) -
Melkstuhl. Bearb.: H. Parzinski

Mamme (Odf,Rkh,Rph) -
1. Odf: Mama; ein Kosename, für die Mutter. Odf: "Inse Mamme!" 2. Bgh: weibl. Brust, Brüste.

Mammelämmche (Odf, Rkh, Rph) -
ein kleines, verwöhntes Kind,; Mamalämmchen. Odf: "Du bäast e klänes Mammelämmche."

mänchmol/ menchmol (Fdg, Odf, Rkh, Rph), manchmul (Hem, Rld) -
manchmal.Odf.: "Ech sei doch wie menchmol bei deer gwerst."

Mandel (Bgh) -
1. Mantel, 2. Mandeln.

Mangel (Bgh) -
Mangel. Bgh.: "Immed ee de Mangel nämme." (jemand unter Druckk setzen)

Mann, Dim.: Männche (Bgh, Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph), Pl.: Manna/ Manner (Bgh, Hem, Rld), Pl.:Männer (Fdg), Pl.: Mannslaire (allg.) Mannsleure (Odf, Rkh, Rph) Mann. Odf.: "De sted sein Mann."

Männachor (Odf, Rkh, Rph) -
Männerchor.

Männasache (Odf, Rkh, Rph) -
Männersache. Odf.: "Dos äas Männasache.

Männastromp (Wun) -
Männerstrumpf.

Mannesaaler Odf, Rkh, Rph) -
Mannesalter. Odf.: "Dä äas e

Männche, Pl.: Männcha (Odf, Rkh, Rph) -
Männchen. Odf.: "De mächt Männcha."

Mannsbeld (Odf, Rkh, Rph) -
Mannsbild.

Mannskarle, Pl.: Mannslaire (Bgh, Hem, Rld), Mannskerle, Pl.: Manskerle (Odf, Rkh,Rph) -
Mann.

Mannschoft (Odf, Rkh, Rph)
Mannschaft.

Mannweib (Odf, Rkh, Rph) -
Mannweib.

Mänonge (Odf. Rkh, Rkp) -
Meinung. Odf.: "Dos äas mei Mänonge. De kriet glech mol de Mänonge gesäd."

Mansch, Pl.: Mansche (Bgh, Fdg, Hem), Mänsch, Dim.: Mänschelche (Fdg, Odf, Rkh, Rph) m.-
Mensch. "en/da Mansch" m. ( ein/der Mensch). Hem: "Ech deet mul gäre wesse, wos die Mansche vo mer wünn." Odf.: "Dos ärren schlächte Mänsch. Do sei veel Mänsche. Dos kläne Mänschelche."

Mansch Pl.: Manscher (Bgh, Hem), Mänsch (Fdg) n. -
e/ dos Mansch = ein/das Mensch (abschätzig für Frau.) Bgh: "E Mansch hon." (Eine Geliebte haben.) Fdg.: Doas geacke Mänsch sprengd de Mannskearle off de Röcke. Doas v'rröckte Mänsch."

Mänscheaffe (Odf, Rkh, Rph) -
Menschenaffe.
 
Manschedde (Bgh) -
Manschetten.  Bgh.: "Manschedde hon." (Jemandem aus Furcht Respekt entgegenbringen)

mänschlech (Odf, Rkh, Rph) -
menschlich.
 
March (Bgh) -
Meerrettich.

Märche, Pl.: Märcha (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) –
Märchen. Odf.: "Vazäahl ma doch kaa Märcha."

Märchebüch (Hem, Rld), Märchebuch (Odf, Rkh, Rph) -
Märchenbuch.

Märchewaald (Hem, Odf, Rkh, Rld,  Rph)
Märchenwald. Odf.: "De Kerne winn een Märchewaald."
 
Märechesnome (Odf, Rkh, Rph) -
Mädchenname.Odf.: "Etze gä ma derm en scheene Märechesnome. Ech hon mein Märachesnome bei da Hochzeit valoorn."

Märdde(dog) (Odf, Rkh, Rph) -
Martinstag.Odf. "Off de Mäarde schee-isse de Kieh off de Häarde."

Marevadda (Bgh) -
Junge, der nur mit Mädchen spielt.

Marktdog (Odf, Rkh, Rph) -
Markttag.

marmelich (Bgh) -
mürbe, bröselich.

Marmorstaa (Odf, Rkh, Rph) -
Marmorsteine.

marure (Bgh) -
zerbrochen.
 
Marz (Bgh), Mazz (Hem, Rld) -
März.

Mäsd/Mäst (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rph), Mäasd (Odf, Rkh, Rph) –
Mist. Odf: "Mer musse da Mäast fohrn. Du schwätz leura Mäasd." Bearb.:H. Parzinski, Rk

Mäsdbrie (Bgh, Hem) -  
Jauche.

Mäsdbiene (Hem), Mäastbiene (Odf, Rkh. Rph) -
Mistbiene. Odf: "Du Mäastbiene!" (Schimpfwort)

Mäsdbock/ Mäastbock (Hem, Odf, Rkh, Rph) -
Mistbock.
Odf: "Du Mäastbock.!" (Schimpfwort)

Mäsdbräd (Hem) -
Mistbrett.

maßrejeln (Odf, Rkh, Rph) -
maßregeln. Odf.: "Dech muss ech maßrejeln."

Mäsdkäfer (Hem, Rld), Measdkäfer (Fdg) -
Mistkäfer. (auch: Schimpfwort)
 
Mäsdflijje (Hem), Measdflijje (Fdg, Odf, Rkh, Rph) –
Mistfliege. Bearb.:H. Parzinski, Rkh

Mäsdgawwel (Hem), Mäasdgowwel (Odf, Rkh, Rph) -
Mistgabel. Bearb.:H. Parzinski, Rkh

Mäsdhöf (Hem), Mäasdhäf, Dim.: Mäasdhäfche (Odf, Rkh, Rpph) -
Misthaufen. Bearb.:H. Parzinski, Rkh

Mäasdkäfer/ Measdkäfer (Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
Mistkäfer.

Mäsdpe-ife (Hem) –
Mistpfeife. (Schimpfwort)

Mäsdstrawer (Hem), Mäasdstreuer  (Odf, Rkh, Rph) -
Miststreuer. Bearb.:H. Parzinski, Rkh

Mäsdwaaje (Hem), Mäasdwaje (Odf, Rkh, Rph) -
Mistwagen.Bearb.:H. Parzinski, Rkh

maßlos (Odf, Rkh, Rph) -
maßlos. Odf.: "Du bäasd maßlos frech."

maßregeln (Odf, Rkh, Rph) -
maßregeln. Odf.: "Dech muss ech maßrejeln."

Mässa (Bgh, Hem, Rld), Mäassa, Pl.: Mäassan (Odf, Rkh, Rph) -
Messer. Odf.: "Die ginge med Mäassan offenanner."

Mässaspetze (Hem, Rld), Mäassaspetze (Odf, Rk, Rph) -
Messerspitze.

mässe, mesd, gemässe (Bgh, Hem), mäasse (Odf, Rkh, Rph), mässe, miss, gemässe (Wun) -
messen. Wun. Präs.:ech mässen dü messest hä messt mer mässen ehr mässt se mässen; Prät.: ech miss dü missest hä miss mer missen ehr misset se missen; Konj.: ech misse dü missest hä misse mer missen ehr misset se missen; Imp.: mäss ! Odf.: "De hött falsch gemäasse. De messt imma falsch. Med derm wäall ech mech ned mäasse. de messd imma falsch,

mäassbar (Odf, Rkh, Rph) -
messbar. Odf.: "Dos äas ned mäassbar."

Mäassbecha (Odf, Rkh, Rph) -
Messbecher.

Matzga (Bgh) -
Metzger.

Matzgaschgaang (Bgh) -
Metzgersgang (vergebens irgendwohin gehen).

Maul, Dim.: Mäulche (Alh, Bgh, Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rph, Wun), Pl.: Mailer (Hem, Wun) -
Maul, Mund. Bgh: "Immed's Maul gunn." (Jemand das Maul gönnen.) Hem:"Haal’s Maul,!" Odf, Rkh, Rph: "De hött e großes Maul. De päckt’s Maul so voll." (Er ist ein Angeber.)  Ech wäell ma ned es Maul vabrie. (Nicht’s  falsches, unpässliches sagen.)  Dä päckt kaa Blood fersch Maul. (Er spricht aus was er denkt.) Derm wird da Brei ems Maul geschmäart. (Der wird verwöhnt.) De re-ißt’s Maul bess hernne gäje off.  Mach’s Maul zu, es zieht. Derm hon se en Maulkorb vabasst. Maul ned immer ewwa alles. Hä mault ewwa jedes Däl. De fährt ma imma ewwasch Maul. Haal dei aales Maul. Machs Maul off.  Fdg: "Deer steatt d's Maul ner a Minutte stell. Ech schlo d'r off's Maul, däss de Zäh em Aasch wackeln. Du höst dei Maul wöll em Deschkaste gelosse. Höt deer dei Moddder d's Maul zugebonne? Du höst dei Maul om Erlekrappe hänke gelosse. Haal endich dei schlächtes Maul. Der lött sei Maul bärr off's öngerschte Knäpploch hänke. Re-iss dei Maul noch we-irer off. " Wun: "Hä sall emoo ds Maul ned su weit uffreyße!"  
 
maule (Odf, Rkh, Rkp) -
maulen. Odf.: "Du maulst ewwa jedes Däl."

Maulesel (Odf, Rkh, Rkp) -
Maulesel.
 
maulfaul (Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
maulfaul. Odf, Rkh, Rph: "De äas so maulfaul.  Sei ned so maulfaul. D'r maulfaule Moffel."
  
Maulkorb (Odf, Rkh, Rkp) -
Maulkorb.

Maulwoarf (Bgh, Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph)–
Maulwurf. Odf, Rkh, Rph: "Dos ärren Maulwoarf." (Das ist ein Maulwurf - ein Verräter.) Bearb.: H. Parinski, Rkh

Maulwoarfshebbel (Fdg, Hem), Maulwoarfshäf (Odf, Rkh, Rph) -
Maulwurfshaufen. Bearb.: H. Parzinski Rkh

Maus, Pl.: Maise Dim.: Mäus - chen, Pl. Mäus - cha (Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rph, Rld) –
1. Maus. Odf.: "Inse Katze fängt veel Mäuse.Kläne Mäus-cha. 2. Handballen

Mäusebussard (Odf, Rkh, Rkp) -
Mäusebussard.

mausedot (Odf, Rkh, Rkp) -
mausetot. Odf.: "De äas mausedot."

Mausefalle, Dim.: Mäusefällche (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rkp) -
Mausefalle.

Mäusefänga (Odf, Rkh, Rkp) -0
Mausefänger. Odf.: "Die äas en rechteje Mäusefänga."
Mäuseketten (Odf, Rkh, RkP) -
Mäuseköttelchen. (auch:Mäuseküttelchen).

Mäuseloch (Odf, Rkh, Rkp)-
Mauseloch.

Mausenäsd (Hem, Rld), Mäusenäast (Odf, Rkh, Rkp) -
Mäusenest.

mea (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
1. mir. 2. wir. Bgh: "Mea hon."

Meahl (Fdg), Mähl (Rld) –
Mehl.

mealke, molk, gemolke
(Fdg), mälke, mulk, gemulke (Hem) -
melken. "Hoste de Zeeje als gemulke?"

Mealkeamer (Fdg), Määlkeemer (Rld) –
Melkeimer.

Mealkestuhl
(Fdg), Mälkestühl (Hem) –
Melkstuhl.

Meare, Pl.: Meare (Bgh, Hem, Rld), Meehr, Pl.: Meehrn (Odf, Rkh, Rph) -
Möhre. Odf.:"Ech hon de Meern geseert. Haure geds Meern on Arwese."

Mearekraud (Hem, Rld), Meehrnkraut (Odf, Rkh, Rph) -
Möhrenkraut.

Mearesalod (Hem, Rld), Meehrnsalod (Odf, Rkh, Rph) -
Möhrensalat.

mechde
(Hem) –
möchte.

Mechlechkeid (Odf, Rkh, Rph)-
Möglichkeit. Odf.: "Dos äss de änzeje Mechlechkeid."

Mechlechsde n. (Odf, Rkh, Rph) -
Möglichste. Odf.: "Ech du mei Mechlechsdes."

med (allg.) -
mit.

Meda, Pl.: Medarn (Odf, Rkh, Rph) -
Meter. Odf.: "De höd zah Meda Holz gehölldt. Dos sei Medarn vo Stoff.  Die hötte all offgemetard."

medahoch (Hem), medahoje (Odf, Rkh, Rph) -
meterhohe. Odf.: "Die meterhoje Haeje."

medalaang (Odf, Rkh, Rph) -
meterlang. Odf.: "Dos sei medalaange offge-errade Reih."

Medamos (Odf, Rkh, Rph) -
Metermaß,

medaweise (Odf, Rkh, Rph) -
meterweise. Odf.: "Etze hötte medaweise Holz beim Haus setze."

Medawoar (Odf, Rkh, Rph) -
Meterware.

meddäle/ meddeele (Fdg, Hem), meddän (Odf, Rkh, Rph) -
mitteilen. Odf.: "Ech hat dasch doch medgedält. Du dälst ma dos awwa med."

Meddewuche (Bgh, Hem, Rld), Meddewoche (Odf, Rkh, Rph) -
Mittwoch. Odf.: De Meddewoche sall’s Raa gä."

Meddoog (Fdg) -
Mittag. Fdg.: "Do hörrer wos fer serre Meddoog."

meddwochs (Odf, Rkh, Rph) -
mittwochs. Odf.: Meddwochs äas immer Marktdog."

medfoahrn (Odf, Rkh, Rph) -
mitfahren.

Medde (Bgh, Hem, Rld, Odf, Rkh, Rph) -
Mitte.

Meddel, Pl.: Medden, Dim.: Meddelcha (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
Mittel. Odf.: "Es wird Meddel on Weje gä. Die Medden häalfe ned mieh. Es ged äach noch annere Meddelcha."

Meddelaala (Odf, Rkh, Rph) -
Mittelalter. Odf.: "Mer sei doch ned mieh em Meddelaala."

Meddelförnga (Odf, Rkh, Rph) -
Mittelfinger.

meddelgroß (Odf, Rkh, Rph) -
mittelgroß.

Meddellinie (Odf, Rkh, Rph) -
Mittellinie.

Meddelpunkt (Odf, Rkh, Rph) -
Mittelpunkt. Odf. "De wäall immer em Meddelpunkt steh."

Meddelsmann (Odf, Rkh, Rph) -
Mittelsmann.
 
Meddewoche (Odf, Rkh, Rph)
Mittwoch. Odf.: De Meddewoche sall’s Raa gä."

Meddogspause (Odf, Rkh, Rph) -
Mittagspause

meddwochs (Odf, Rkh, Rph) -
mittwochs. Odf.: Meddwochs äas immer Marktdog."
 
medfoahrn (Odf, Rkh, Rph) -
mitfahren.

medschuldich ( Odf, Rkh, Rph) -
mitschuldig. Odf: "Du bäast äach medschuldich."
 
Medsprocherächd (Odf, Rkh, Rph) -
Mitspracherecht. Odf.: "Doas äas mei Medsprocherächd."

meeglich (Bgh), mejelech/mechlech (Odf, Rkh, Rph)-
möglich. Odf.: "Es äas doch ned mejelech. Mach’s mechlech. Dos äs de änzeje Mechlechkeit."

meeh/meh (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rph) -
1. mähen., 2.(Wun) mehr. Odf: "Mer hon haure de Wesse gemeehrt. Ech meeh med da Säse."

Meeje (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
Mühe. Bgh: "Sech Meeje gäwe." Odf.: "Du gesst da äach kaa Meje. Ohne Meeje hött ma naud."

meeje, mochde, gemocht (Hem, Rld, Wun) -
mögen. Wun, Präs.: ech mag, dü magst, hä mag, mer mejen, ehr mejed, se mejen; Prät.: ech mochde, dü mochdesd, hä mochde, mer mochden, ehr mochded, se mochden; Konj.: ech mechde, dü mechdesd, hä mechde, mer mechden, ehr mechded, se mechden.

meejelos (Odf, Rkh, Rph)
mühelos. Odf.: "Dä äas meejelos em Gaang." (Am arbeiten)

Meesda/Meesta (Bgh) -
Meister.

meesdens (Bgh)
meistens.

Meewel (Bgh)
Möbel.

meggare (Bgh) -
meckern.
 
Megge (Bgh)-
Mücke.

Megges/ Meckes, Pl.: Meggessa/Meckesser (Ban, Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rkp) -
etwa: Herumtreiber, Raufbold (Schimpfwort), eine durchtriebene, hinterlistige, bösartige männliche Person. Nennt man einen Jungen "Meckes," so meint man ein wildes, manchmal raffiniertes, zu Streichen aufgelegtes Kind. (So auch: Wolfgang Eckel, Gemorje Hennerland, o.J. datiert 11.12.2007, Internet). Odf.: Med derm Meckes wäall ech naud ze du hon. Aaler Meckes!" Fdg.: "Se schlo sech wie de Meggeser." (Schimpfwort)

Meggesbande (Fdg)–
Meckesbande.

meggesech/meckesech (Odf, Rkh, Rkp) -
meckesisch, wie ein Meckes. Odf.: "De aeas so meckesech zu mehr."

Meggesmansch/Meckesmansch, Pl.: Meckesmanscher (Hem) -
Etwa: durchtriebene, hinterlistige, bösartige Weibsperson (Schimpfwort)

meh (Bgh, Hem, Rld) -
mähen.

Mehle (Bgh, Mol) -
Mühle.

Mehlstaa (Odf, Rkh, Rph) -
Mühlstein.

Mehre, Pl.: Mehre ( Hem,Rld) -
Möhre.
Mehrel (Bgh) -
Morast.

Melche (Ban, Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph), Melje (Bgh) -
Milch. Rld:"Du hoste e Gloos decke Melche, dinne Melche, süre Melche, sisse Melche." Bgh.: "Ech hon mei Melje gegäwe. = Ich habe geleistet, was ich konnte.) "Decke Melche."

Melchdebbe (Hem,Odf,Rkh, Rld, Rph) -
Milchtopf.

menn (Bgh, Hem, Rld), män (Odf, Rkh, Rph) –
meinen. Odf.: "Ech män dos ned so. Wie mänsd du dos da? Ech hon dos so gemänd.  Ech män dos annaschda. Dos woar doch ned so gemänd.
 
meschugge (Fdg) -
Fdg.: Du beasd je meschugge.

Mehlstäb (Odf, Rkh, Rph) -
Mehlstaub.

Mehrel (Bgh) -
Morast.
 
mei/ mein -
mein. Possessivpronomen (besitzanzeigendes Fürwort).  Hem: mein/mei Leffel (mein Löffel) - Nominativ sing. m.; meine/ mei Gawwel (meine Gabel) - Nom. sing. f.; mei Mässer (mein Messer)- Nom. sing. n; meinem/ meim Leffel (meinem Löffel), Dat. sing. m.; meiner Gawwel (meiner Gabel) - Dat. sing. f.; meinem/meim Haus  (meinem Haus) - Dat. sing. n. (s. Grammatik)

Melchgesechde (Odf, Rkh, Rkp) -
Milchgesicht. Odf.: "Du bäast e Melchgesechde."

Melchkann (Odf, Rkh, Rph) -
Milchkanne. Bearb.: H. Parzinski, Rkh

Melchküh (Hem, Rld), Melchkuh Pl.: Melchkieh (Odf, Rkh,, Rph) -
Milchkuh. Bearb.: H. Parzinki, Rkh

Melchscheppa (Odf, Rkh, Rkp) -
Milchschöpfer.

Melchsobbe (Odf, Rkh, Rph) -
Milchsuppe.

Melchworzel (Die), Melchgraud (Gkh) -
Löwenzahn. s. Boddablumme, Boddabluemme, Saumalke, Summerdoahle, Summerdore, Summadoacha, Sommerdierche. vgl. Wittgenstein III, S. 312.

Melle (Hem, Rld), Mille (Odf, Rklh, Rph)-
Gartenmelde, Melde. Odf, Rkh, Rph: "Ech hon Mille geseehrt."

Melledeer (Wun)  -
Militär.

Mellemüs (Hem), Millemüs (Odf, Rkh, Rph) -
Spinatgemüse aus Gartenmelde. Odf.: "Haure  äasse mehr Millemus."

Mellesoome
(Hem), Millesoome (Odf, Rkh, Rph) -
Meldesamen.

Memme (Ban) -
Euter der Kuh.

menchmol (Odf, Rkh, Rph) -
manchmal, oft. Odf.: "Ech sei doch wie menchmol bei dir gwerst." Bearb.: H. Parzinski

Meninge (Hem Rld), Mänonge (Odf, Rkh, Rph) -
Meinung.

menn (Bgh) -
meinen. Bgh.: "Hä mennd sech eena." (Er meint, er wäre etwas Besseres,)

mer/mea (allg.) -
wir (betont). s. a. ma (unbetont)

Merel (Gkh) -
Schlamm.

merschde (Hem, Rld), mäsde (Odf, Rkh, Rph)
meiste. Odf.: "Ech hon de mäsde Zeit."

merschdendeels (Bgh, Hem, Rld) -
meistenteils.

merschdens (Hem, Rld), mäsdens (Odf, Rkh, Rph) -
meistens. Odf.: "Mäsdens kemmt da Vastaand bei derm ze speere." Bearb.: H. Parzinski, Rkh

merrefohre (Wun) -
mifahren.

Merrel (Hem, Rld) Meddel (Odf, Rkh, Rph)-
Mittel.

merrem -
Abbreviatur für: med dämm (mit Wittgensteiner Rhotazismus)
 
Mesde/ Meste (Odf,Rkh,Hem, Rph, Laa) -  
Miste, Düngerstätte, Misthaufen. Ein in der Regel über den Winter gesammelter Haufen von Kuh-, Schweine und Hühnermist. Odf.: "Da deckste Bouer hött de gresste Meste. Je gresser de Meste, desto gresser da Bouer."

Messde (Bgh, Fdg, Hem, Odf, Rkh,Rld, Rph) -
Meßinstrument für Getreide, ein altes Getreidedemaß.

Messersteel (Laa) -
Messerstiel.

Mewel (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) -
Möbel. Odf.: "Dos Mewel äas vastäwed.

Mewelhaus (Bgh, Odf, Rkh, Rph) -
Möbelhaus. Odf.: "Em Mewelhaus steh leura moderne Mewen."

mieh (Bgh, Hem Rld), meh (Wun) -
mehr.

Miera (Bgh) -
Maurer.

Miere (Nle) -
Miete.

miere, midde, gemidd (Hem, Rld, Wun) -
mieten. Wun, Präs.: miet! ech mieren, dü mittsd, hä midd, mer mieren, ehr midd, se mieren; Prät.: ech midde, dü middesd, hä midde, mer midden, ehr midded, se midden; Konj.: ech midde, dü middesd, hä midde, mer midden, ehr midded, se midden; Imp.: miet !

miere (Bgh, Hem, Nle, Odf, Rkh,  Rld Rph) -
müde.Odf.: "De guckt so miere aus de Äaje." Bgh.: "Hä äss en Miere. = Er ist nicht der Schnellste.)

Mierechkeid / Mierichkeit(Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
Müdigkeit. Odf.: "De aeas veer loira Mierechkeit scho om geewe."

Minche (Hem, Rld, Odf, Rkh, Rph) -
Wilhelmine (Dim.)

Minüdde (Bgh) -
Minute.

Minze, Dim.: Minzje (Fdg, Bgh, Hem, Rld) -
Katze.

Minzekatzchje (Bgh) -
Kätzchen. Bgh: "Ech lorrn ned Minzekatzje med mer speele..."

mirwe (Amt, Hem, Rld) -
mürbe.

mischand -
schlimm, böse. (frz. mechant, vgl. Claudi)

misrowel (Fdg)  -
mißerabel. Fdg.: "Der ear en ganz miserowele Mänsch."

missmurech (Odf, Rkh, Rph)
missmutig. Odf.: "Sei ned so mussmurech."

moan, moanse (Alh, Bgh, Bkb, Fdg, Wom), mon, monse (Hem, Rld ), morn (Odf, Rkh, Rph, Wun) -
morgen; moanse, monse Morje - morgen frueh; moanse, monse Meddaag - morgen Mittag,; moanse, monse Owend - morgen Abend ewwermoansemeoirje, ewwermonsemorje - übermorgen früh; aber: mon, em Owend; Hem: "Mon/Morje foahre ma heeme." Bkb, Wom: "Moan fohre mer e Ürlöb. Wun: "Morn kumm ech werrer." (Chr. Homrighausen) Fdg: "Doas mach ech moan." (Das mache ich morgen. Chr. Hackler) Odf.: "Morn, morn nur ned haure, schwedze alle faule Leure."

Moare (Alh), Mohre (Fdg), More (Gkh, Wem) -
Maden. (Auf Streifen zusammengerechtes, angehäuftes Heu: Mit Heurechen oder Heuwender wurden lange Heustreifen zusammengeschoben, um das Aufnehmenmit der Heugabel zum Erladen vorzubereiten. Gkh, Wem: "Ma wünn d's Hei off More räche."  vgl. auch keejele.

Modder (Fdg), Modda/ Motta (Hem, Odf, Rkh, Rph), Mudda (Rld)–
Mutter.
 
Moddasproche (Odf, Rkh, Rph) -
Muttersprache. Odf.: "Inse Moddasproche äas inse Platt."

Moddaschroue (Odf, Rkh, Rph) -
Mutterschraube,

Moffel (Ban, Fdg) -
1. unfreundlicher, mürrischer Mensch. Fdg.: "Doas ear'n aale Moffel." 2. Ban.: "En Moffel ässe."

moffelig (Fdg) -
mürrisch. Fdg.: Hä eas so moffelig."

mogen (Odf, Rkh, Rph) -
mogeln. Odf.: Ech mogen, du mogelsd, hä mogeld." Odf.: Mogelst du werra? Es werd ned gemogelt. Ech mogen ned."
 
Mogelei (Odf, Rkh, Rph) -
Mogelei. Odf.: "Dos äas de reinste Mogelei."
 
Mogelpaket (Odf, Rkh, Rph) -
Mogelpaket,
 
mohle (Bgh), muhle (Hem, Rld), mohle, mohlde, gemohle (Wun) -
mahlen. Wun. Präs.:   ech mohlen, dü mohlsd, hä mohld, mer mohlen, ehr mohld, se mohlen: Prät.: ech mohlde, dü mohldesd, hä mohlde, mer mohlden, ehr mohlded, se mohlden,; Konj.:ech mohlde, dü mohldesd, hä mohlde, mer mohlden, ehr mohlded, se måhlden; Imp.: mohl !

Mojamelche (Odf, Rkh, Rph) -
Magermilch.

Moje (Odf, Rkh, Rph) -
Magen. Odf: "Mer dre-erht sech da Moje rem. Dos leit mer schwer em Moje."

Mojeknurrn (Odf, Rkh, Rph) -
Magenknurren.
 
mojele (Bgh) -
mogeln.

Mojeschmerze (Odf, Rkh, Rph) -
Magenschmerzen. Odf.: "Ech hon Mojeschmerze."

mole (Bgh), mule (Hem, Rld) -
malen.

Monad (Odf, Rkh, Rph) -
Monat. Odf.: "Des Johr hött zwölf Monade. Die Fraa äas em fünfde Monad.
 
monadelaang (Odf, Rkh, Rph) -
monatelang. Odf.: "Dos douard je monadelaang."
 
monadlech (Odf, Rkh, Rph) -
monatlich. Odf.: "Ech krijje monadlech mei Gäald."
 
Monadskorde (Odf, Rkh, Rph) -
Monatskarte. Odf.: "Ech hon e Monatskorde."

Mond (Fdg), Muund (Hem, Rld) -
Mond. Fdg.. "Do löchtete da Mond so heall."

Mondur (Ban), Mondür (Bgh) -
Kleidung.

Mondwerk (Fdg) -
Mundwerk. Fdg.: "Du hössd e loses Mondwerk."

Mool
(Odf, Rkh, Rph)
Mal.

Moolstaa (Odf, Rkh, Rph) -
Maalstein,Grenzstein, Odf.: "Hie steggd da Moolstaa."

Mondur
(Fdg) -
Anzug. Fdg.: "Ech hhon mei Mondur o."

Mookalb (Fdg) -
Mondkalb. Fdg.: "Du aales Mookalb ! -sää se."

Moore (Bgh) -
Mahd (Heu, in Reihen gerecht).

Moralprärjed (Odf, Rkh, Rph) -
Moralpredigt. Odf.: "Haal ma ka Moralprärjet."

Mores (Fdg) -
Sitte. Fdg.: "Ech learn dech noch Mores."

Morje (Alh, Fdg, Hem, Laa) -
1. (der) Morgen. Hem: "Ge Morje.""En scheene Morje!  Derren Morje.Haure Morje. Monse Morje! "Hem: "Geje Morje hen." Fdg: Wann orme Leure woss hon, wealls ned Morje weann."  2. (der) Morgen (Land), Flächenmaß (2500 qm, 4 Morgen = 1 ha). Fdg.: "moannse Morje (Fdg), monse Morje (Hem, Rld) - morgen früh. Laa.: De  anner Morje - am nächsten Morgen..
 
morje (Fdg, Hem) -
morgen, s. moan.

morjens (Fdg, Hem) -
morgens. Hem: "Morjens ee aller Herrgottsfrieh, sein ma uffgestanne."

Morjesonn (Fdg) -
Morgensonne. Fdg: "Dos eas de Morjesonn.

Mork (Fdg) -
Mark. Fdg.: "Der hött je kaa Mork ee de Knoche."

Morsch (Fdg) -
Marsch. Fdg.: "Dem hon ejemol de Morsch geblose."

Moddasöhnchen (Odf, Rkh, Rph) -
Muttersöhnchen.

Moß (Odf, Rkh, Rph) -
Maß:  Odf.: "Nom mol dos Moß o. Dos äarres Moß vo alle Dörnge.  Mer musse Moß haale. Dech muss ech maßrejeln, dich muß ich maßregeln, du baeast maßlos frech, du bist maßlos frech,

Moßband (Odf, Rkh, Rph) -
Maßband.
 
Moßstab (Odf, Rkh,Rph) -
Maßstab.

Modorseeje (Odf, Rkh, Rph) -
Motorsäge.

Movvel (Fdg) -
Maul voll. Fdg: "E Movvvel Brot." (Ein Maul voll Brot. Chr. Hackler)

Müare (Bgh), Mouer (Fdg), Müre, Pl.: Müre; Dim.: Mierche (Hem, Wun), Moier (Wdh) -
Mauer. Wdh: "De Moier aess awwa aarich schepp un waggelech." Wun: "Uff der breere, nerrerije Müre em de Schülhob rem hummer Maare gäre gesässe un ins engerhaale."

Mudda (Bgh), Modda (Od, Rkh, Rph) -
Mutter.

Mudde (Bgh) -
Motte.

Mudua (Bgh) -
Motor.

Mugge/ Mucke (Bgh, Hem, Rld),  Mogge/ Mocke (Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
säugende Sau, Mutterschwein. Auch: Schimpfwort. Odf.: "Inse Mogge höt dre-itze Förckelcha geschmäasse. Du bäast e aale Mogge."

Muggefugg/Muckefuck (Hem) -
selbstgemachter, dünner Malzkaffee.

muggsmäuschestell (Odf, Rkh, Rkp) -
muckmäuschenstill. Odf. "Es äas alles mucksmäuschestell."

Muck (Fdg) -
Die krijje dej off de Muck.

Muhl (Bgh) -
Mahl.  

Mülle (Gkh) -
Holzwanne.

Mullsäife -
Mollseifen. Höhendorf im Norden des Altkreises Wittgenstein.

Munad (Bgh) -
Monat.

Mund (Hem) -
Mund. Hem

Mundaag/ Mundach (Bgh, Hem, Rld) -
Montag.

Müre (Hem, Rld), Meuer , Pl.: Meuern(Wdh)
Mauer.

Mure (Bgh) -
Mode.

Murmeldier (Odf, Rkh, Rph) -
Murmeltier. Odf.: "Ech ka schloofe wie e Murmeldier."

Mürra (Bgh) -
weiblichesTier. Bgh.: "Dü aales Mürra !" (Schimpfwort)

Mus (Ban, Odf, Rkh, Rph), Müs (Hem, Rld) -
Mus, Gemüse, (aus Pflanzenblaettern oder Früchten gekochte Speise. vgl. Wolfgang Eckel, Gemorje Hennerland, datiert 11.12.20007, Internet)
 
 
Müs (Hem, Rld), Mus (Fdg, Odf, Rkh, Rph) -
Mus.

musse, musste, gemusst
(Fdg, Odf, Rkh, Rph), müsse, müssde, gemüssd (Hem, Rld)  -
müssen. Odf.: "Mer musse ins haame mache. Inse Kernd muss etze de School. Wenn ech ned gemusst häd, weer ech ned dohenn gegange. Ech woll dos ned awwa ech musstes je. Du musßt dos ned mache."

Mut (Fdg), Müd (Hem) -
Mut. Hem: "Ma daff da Müd ned valeere. Odf.: "Ech muss derm sein Mut bewonnarn.  Hött dech da Mut valosse?" Bearb.. H. Parzinski, Rkh

mutlos (Odf, Rkh, Rph) -
mutlos. Odf.: "De äss mutlos."

Mutz (Bgh, Hem, Rld), Motz (Ban) -
1. Pfeife, 2. knurriger Kerl. Ban.: "Du Motz." (Schimpfwort)

Mutzkobb (Bgh) -
Pfeifenkopf, mürrischer, unfreundlicher Mensch.

murech (Odf,Rkh,Rph) -
mutig. Odf.: "De as murech. De wird immer mureja."

müsse, müssde, gemüsd (Hem, Rld, Wun) -
müssen. Wun. Präs.: ech müss, dü müssd, hä müss, mer mürrren, ehr müssd, se mürren; Prät.: ech müssde dü müssdest hä müssde mer müssden ehr müssdet se müssden; Konj.: ech müssde dü müssdest hä müssde mer müssden ehr müssdet se müssden.

mutze (Hem, Rld) -
schmollen.

Muul, muul (Bgh)-
Mal, mal.

Muulstee (Bgh) -
Grenzstein.

Muund (Bgh, Hem), Mond (Fdg) –
Mond.

Müüs (Bgh) -
Mus. Bgh.: "Sür Müüs" (Sauerkraut)

Muuß (Bgh) -
Maß.
 
 
 
 
 
 
 
Title
Impressum:

Dr. Peter Kickartz, 57319 Bad Berleburg - Hemschlar, Hof Rinthersbach. Postalisch: 52074 Aachen, Hans Böckler - Allee 3
Zurück zum Seiteninhalt